نگرانی ناتو از «هیولای روسی»

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نوامبر گذشته روسیه در حمله به شهر دنیپرو اوکراین، موشک میان بُرد جدیدی به نام «اورشنیک» (درخت فندق) شلیک کرد. این موشک توانایی حمل 6 کلاهک دارد که باعث ایجاد خسارت‌ها و تلفات گسترده خواهد شد.

استفاده از این موشک نشان دهنده راهبرد جدید روسیه برای بهبود توانمندی های متعارف و کاهش وابستگی اش به زرادخانه هسته ای است. مسکو می‌تواند به جای تکیه بر سلاح‌های هسته‌ای، از این موشک برای خنثی کردن قابلیت‌های نظامی ناتو، به ویژه در حملات به پایگاه‌های هوایی استفاده کند.

پوتین دسامبر گذشته در مصاحبه‌ای درباره این «هیولای روسی» گفت، روسیه به‌تدریج به منع استفاده از سلاح هسته‌ای نزدیک خواهد شد

گرچه این موشک قادر به حمل کلاهک است، اما از ظرفیت کامل مهمات آن استفاده نشد و این تلاش دیگری از سوی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای اعلام آمادگی برای افزایش تنش بود. فیلم‌های حمله و تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد موشک اورشنیک احتمالاً می‌تواند 6 کلاهک حمل کند که هر کدام به 6 پرتابه کوچک‌تر مجهز می‌شوند و در مجموع ۳۶ کلاهک با اندازه‌های مختلف حمل می‌کند که در حین اصابت به هدف منطقه وسیعی را با مواد منفجره دربر می‌گیرد.

موشک اورشنیک به طور قطع قادر به حمل کلاهک هسته‌ای است و بسیاری از کارشناسان تحلیل‌های خود را عمدتاً بر روی این قابلیت‌ها و ارزش آن‌ها در سیگنال‌های هسته‌ای راهبردی پوتین متمرکز کرده‌اند، به‌ویژه اینکه وی درباره قابلیت‌های متعارف موشک اورشنیک و اینکه چگونه می‌تواند باعث تغییر در راهبرد هدف‌گیری روسیه با ناتو در جنگ احتمالی آینده شود، کم صحبت کرده است.

با وجود این، وقتی درگیری ها در مناطق وسیعی رخ می دهد مانند خط مقدم جنگ اوکراین، موشکی گران قیمت مانند اورشنیک انتخاب ضعیفی است. اما برای حمله به اهداف ارزشمندی مانند پایگاه های هوایی که مهمات کوچک متعارف آن می تواند خسارت‌های قابل توجهی ایجاد کند، کاملاً گزینه مناسبی است.

پوتین دسامبر گذشته در مصاحبه‌ای درباره این «هیولای روسی» گفت، روسیه به‌تدریج به منع استفاده از سلاح هسته‌ای نزدیک خواهد شد. در اظهارات رئیس‌جمهور‌ روسیه حقیقتی وجود دارد؛ اینکه حمله گسترده روسیه با موشک‌های اورشنیک و مهمات متعارف به سایت‌های راهبردی ناتو، مانند پایگاه‌های هوایی، تأسیسات فرماندهی و کنترل و پایگاه‌های موشکی، می‌تواند بدون استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، ائتلاف ناتو را متزلزل کند. 

روسیه در هر جنگی با ناتو احتمالاً در روزهای اولیه درگیری به پایگاه های هوایی پیمان آتلانتیک شمالی حمله خواهد کرد. مسکو به خوبی از توان هوایی ناتو آگاه و امیدوار است این موشک ها با حملات کلیدی به نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی توانایی ناتو را برای پاسخگویی مختل کند.

جت های جنگنده مدرن، به ویژه F-35، که به طور فزاینده ای به‌وسیله چندین کشور ناتو به عنوان هواپیمای چندمنظوره استفاده می شود، بسیار پیچیده هستند و نمی توان آنها را وسط میدان نبرد تعمیر کرد. دهه‌ها کاهش بودجه دفاعی، نیروی هوایی ناتو را در تعداد کمی از این پایگاه‌ها متمرکز و به‌طور منحصربه‌فردی در برابر مهمات مسلسل‌های اورشنیک آسیب‌پذیر کرده است. 

موشک های بالستیک قاره پیمای (ICBM) روسیه با قابلیت حمل کلاهک اتمی مطمئناً می توانند به پایگاه های هوایی ناتو آسیب برساند. با وجود این، وقتی صحبت از سلاح‌های متعارف به میان می‌آید، تجربه روسیه در اوکراین مشکلاتی را در حمله به سایت‌های راهبردی با موشک‌های متعارف فعلی نشان می‌دهد.

با وجود این، موشک اورشنیک به حل مشکل کمک می کند. برای نمونه، در حالی که انهدام هواپیماها در پایگاه‌های اصلی ناتو به ده‌ها موشک معمولی اسکندر نیاز دارد، برای دستیابی به اثر مشابه، موشک‌های اورشنیک بسیار کمتری نیاز است.

در حمله 21 نوامبر، یک موشک اورشنیک 36 گلوله فرعی بی اثر را بر روی یک مجتمع موشکی اوکراین پرتاب کرد. اگر مهمات فرعی متعارف نبود، این موشک باعث تخریب گسترده در منطقه وسیعی می شد و مشکلات دقت موشک های اسکندر روسی را جبران می کرد. 

خبر خوب اینکه توانایی‌های کلاسیک اورشنیک گزینه‌های غیرهسته‌ای بیشتری را در اختیار روسیه قرار می‌دهد و از نظر تئوری خطر استفاده کرملین از سلاح‌های دیگر را در اوایل درگیری کاهش می‌دهد. 

خبر بد اینکه قابلیت‌های غیرهسته‌ای موشک روسی به این معنی است مسکو گزینه‌های زیادی برای اختلال در عملیات ناتو خواهد داشت.

به همین ترتیب، پدافندهای کنونی اروپا قادر به محافظت در برابر موشک‌های اورشنیک نیستند. گرچه بسیاری از پایگاه‌های ناتو به‌وسیله سامانه‌های دفاع موشکی چندلایه محافظت می‌شوند، اما اورشنیک می‌تواند فراتر از برد رهگیری بیشتر سامانه‌ها پرواز کند و برای بیشتر سامانه‌های رهگیر، مانند سامانه پدافند هوایی پاتریوت قابل رهگیری نیستند. 

خبر بد اینکه قابلیت‌های غیرهسته‌ای موشک روسی به این معنی است مسکو گزینه‌های زیادی برای اختلال در عملیات ناتو خواهد داشت

موشک اورشنیک از نظر فنی سلاحی پیچیده نیست. روسیه به فناوری های مورد استفاده در این زمینه تبحر دارد و چندین دهه است موتورهای موشکی مشابه موشک هازلنات تولید می کند. روسیه اکنون به شدت در حال توسعه تأسیسات تولید موشک خود برای بازسازی زرادخانه اش در درازمدت است. برخی تأسیسات در حال توسعه، مانند کارخانه Kaminsky واقع در سراسر مرز شرقی اوکراین، در زمینه ساخت این نوع موتورهای بزرگ برای موشک های بالستیک قاره پیما مانند موشک اورشنیک تخصص دارند.

صرف نظر از اینکه جنگ اوکراین چگونه پایان می یابد، امکان دارد در مدت یک یا دو دهه ناتو با روسیه ای مواجه شود که زرادخانه ای مجهز به موشک های بالستیک متعارف بزرگی مانند اورشنیک در اختیار دارد.